De werkloosheid in Nederland loopt terug, reden voor optimisme zou je zeggen. Maar volgens De Nederlandsche Bank geeft dit een vertekend beeld van de huidige situatie op de arbeidsmarkt. Dat heeft alles te maken met de definitie van wanneer iemand werkloos is.
Als je één uur of meer per week werkt, heb je volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een baan. Volgens die definitie telde Nederland in januari ruim 8,3 miljoen werkenden.
Heb je geen betaald werk maar ben je daar wel naar op zoek, dan ben je officieel werkloos. Het CBS meet dit door maandelijks digitale en papieren enquêtes te houden en de resultaten te combineren met gegevens van bijvoorbeeld het UWV.
Zo kwam het aantal werklozen in januari uit op 574 duizend, ruim 70 duizend personen minder dan een jaar eerder. Op het eerste gezicht goed nieuws.
Verborgen werkloosheid
Maar De Nederlandsche Bank (DNB) merkt donderdag in huisblad DNBulletin op dat de CBS-definitie geen compleet beeld geeft van de situatie op de arbeidsmarkt. Er zijn mensen die op zoek zijn naar een baan of meer uren willen werken, maar die niet in de officiële statistieken worden meegeteld. Kortom: de feitelijke omvang van de werkloosheid wordt onderschat.
Wanneer is iemand verborgen werkloos? Als iemand in principe wel aan de slag wil, maar niet op zoek gaat naar werk omdat hij of zij verwacht toch geen baan te vinden. Deze groep ontmoedigden bestond in het laatste kwartaal van vorig jaar uit 131 duizend personen.
Daarnaast zijn er nog eens 330 duizend mensen die niet direct aan de slag kunnen, maar dat in de toekomst wel graag zouden willen. Dat zijn bijvoorbeeld studenten die op het punt staan om hun studie af te ronden.
Meer uren werken
Ook zijn er bijna een miljoen mensen met een baan, zowel werknemers als zelfstandigen, die graag meer uren zouden willen werken. Volgens het CBS heeft 55 procent van de één miljoen zzp'ers in Nederland een deeltijdbaan. Daarvan wil ruim een kwart meer klussen doen.
"Alles bij elkaar is het onderbenutte arbeidspotentieel – de som van werklozen, personen die meer uren zouden willen werken en niet-actieven die wel willen werken – momenteel 3,5 keer zo groot als het aantal werklozen", schrijft DNB.
Wat betekent dit voor de arbeidsmarkt? DNB noemt de verborgen werkloosheid als mogelijke oorzaak voor de bescheiden loongroei in Nederland. "Er zijn meer mensen op zoek naar een baan of extra werk dan alleen werklozen. Daardoor is het opwaartse effect van de dalende werkloosheid misschien minder groot dan verwacht."
DNB verwijst daarbij naar een studie van de centrale bank in Chicago uit 2014. Daaruit blijkt dat de hoogte van salarissen niet alleen samenhangt met de werkloosheid, maar net zo zeer bepaald wordt door de toe- of afname van het aantal deeltijders dat meer uren wil werken. Fed-voorzitter Janet Yellen kijkt daarom naar meer maatstaven dan alleen het werkloosheidcijfer om de spanning op de arbeidsmarkt te duiden.
Opvallend is dat het artikel in DNB's huisblad tegen de opinie ingaat van president Klaas Knot. Hij gaf vorig jaar aan juist ruimte te zien voor hogere lonen.